Mózg na tak, czyli jak dbać o równowagę psychiczną dziecka?

Warto zauważyć, że zmianie podlega nie tylko rodzicielski, lecz również dziecięcy rozkład dnia. Jak zatem dbać o równowagę naszych dzieci, żeby codzienność (czy jest to nadmiar zadań do wykonania, czy niedobór bodźców i brak ruchu) nie pozbawił ich energii do działania i nie przytłoczył falą frustracji i zniechęcenia? Warto serwować im codziennie „półmisek umysłowy”(1)

Mózg dziecka podejmuje nieustanny wysiłek 

Tak jak racjonalne żywienie wymaga przestrzegania zasad wynikających z piramidy żywieniowej, tak również dziecięcy mózg potrzebuje odpowiedniego podziału codziennych czynności, by zachować równowagę i móc się prawidłowo rozwijać. Warto pamiętać, że mózg dziecka podejmuje wysiłek nieustannie. I jak się okazuje pracuje równie intensywnie podczas zabawy, budowania więzi z bliskimi, jak i podczas nauki, czy koncentracji na logicznym zadaniu. (W zależności od podejmowanej czynności, uaktywniają się inne, choć równie ważne, obszary mózgu.) 

7 codziennych czynności, które zapewniają równowagę psychiczną 

Wymienione poniżej czynności składają się na “zdrowy półmisek umysłowy” (Healthy Mind Platter wg. koncepcji Dr Daniela Siegela), czyli “pożywienie” niezbędne dla utrzymania zdrowia psychicznego, równowagi psychicznej i ogólnego psycho-fizycznego dobrostanu.

1. Czas skupienia uwagi (Focus time)

to moment, kiedy dzieci skupiają swoją uwagę na realizacji wyznaczonego celu. Dzięki podejmowaniu wyzwań, uczą się nowych rzeczy, a w ich mózgach powstają głębokie połączenia. 

2. Czas zabawy (Play time)

opiera się na spontanicznej dziecięcej zabawie, a także niczym nieskrępowanej kreatywności stymulującej tworzenie się nowych połączeń w mózgu. Poprzez zabawę i podążanie za impulsami, dzieci zaspokajają m.in. potrzebę regulacji emocjonalnej, nieskrępowanej ekspresji i tworzenia rzeczywistości „na swoich warunkach”, ponieważ potrzeba wpływania na otoczenie jest dla nich ważna.

3. Czas kontaktu z innymi (Connecting time)

kiedy dzieci spędzają czas z osobami, które są dla nich istotne i znaczące aktywują się oraz wzmacniają te obwody w ich mózgach, które odpowiadają za budowanie i wzmacnianie relacji. Codzienna porcja przytulasów, grania w piłkę, czy wspólne czytanie pozwalają nasycić dziecięcą potrzebę bliskości, przynależności i bycia ważnym, które dają im siłę do podejmowania codziennych wyzwań.

4. Czas aktywności fizycznej (Physical time)

warto pamiętać, że kiedy dziecko ćwiczy swoje ciało, ćwiczy również swój mózg. Aktywność fizyczna bowiem pozwala rozładować napięcie nagromadzone w ciągu całego dnia oraz dotlenia cały organizm. 

5. Czas dla wnętrza, czas obecności (Time-in)

 to moment spokoju i wyciszenia w ciągu dnia, kiedy dziecko może skupić się na tym, co w nim „w środku gra”. To czas skupienia na emocjach, potrzebach, myślach czy obrazach, które okazały się w jakimś stopniu dla niego ważne. Taka psychowzroczność pozwala lepiej zintegrować mózg. Można to dostrzec np. kiedy towarzyszymy dzieciom podczas zasypiania. Dokonują one wtedy swoistego podsumowania i opowiadają co ich spotkało w ciągu dnia. Albo podczas swobodnej zabawy przedszkolaków w domu, kiedy poprzez zabawę (np. odgrywanie scenek) próbują one sobie “ułożyć” w głowie zdarzenia minionego dnia (nazwać i sprawdzić czy były one do dla nich miłe/niemiłe i dlaczego). Dla odmiany nastolatki mogą praktykować taką świadomą obecność np. leżąc bez żadnej aktywności na kanapie. Takie “błądzenie” myślami po tym, co ich spotkało danego dnia i zastanawianie się np. “W jakim kontekście było to dla mnie ważne?”,”Dlaczego wywołało to we mnie takie emocje?””, zdecydowanie pogłębia ich samoświadomość. 

6. Czas odpoczynku (Down time)

to moment, kiedy dzieci nie mają żadnego celu do zrealizowania, tylko mogą poświęcić się beztroskiemu „nicnierobieniu”. Przeznaczony jest na odpoczynek, który pomaga zregenerować mózg dziecka – dzieje się to wtedy, kiedy myśli mogą swobodnie wędrować bez celu.

7. Czas snu (Sleep time)

 sen daje ukojenie i odpoczynek zarówno dla ciała jak i duszy, a także pozwala na utrwalenie tego wszystkiego, czego dzieci nauczyły się w ciągu dnia. To również bardzo ważny moment regeneracji po wydarzeniach, które były udziałem dziecka. O tym, jak ważny jest sen w procesie rozwoju, mówią najnowsze zalecenia m. in. American Academy of Sleep Medicine: dziecko w wieku 3-5 lat powinno przesypiać od 10 do 13 godzin na dobę (w tym drzemki), zaś w wieku od 6 do 12 lat od 9 do 12 godzin. Nastolatki w wieku od 13 do 18 lat na sen powinny przeznaczać od 8 do 10 godzin na dobę.

Równowaga

W koncepcji „półmiska umysłowego” ważne jest utrzymanie równowagi pomiędzy powyższymi „czasami”. Nadmierne poświęcanie czasu, np. na naukę, bez aktywności fizycznej i zaspokojenia potrzeby snu, może skutkować olbrzymim zmęczeniem i przeciążeniem, a w konsekwencji właśnie trudnościami w nauce (ponieważ zmęczony mózg nie może się efektywnie uczyć). Podobnie, kiedy nie starczy dziecku w ciągu dnia czasu na wgląd i refleksję, trudno o rozwój jego samoświadomości w obrębie potrzeb, emocji, tego, co lubi i czego nie lubi.

Warto pamiętać, że proporcje “półmiska” mogą być różne, ponieważ różne są potrzeby dzieci na określonych etapach ich rozwoju. Nastolatek będzie potrzebował dużej ilości czasu na tworzenie więzi (np. z rówieśnikami), regenerującego snu, który wiąże się z jego intensywnym wzrostem fizycznym i czasu na odpoczynek, ponieważ jego ciało zmienia się pod wpływem hormonów. Z kolei dziecko w wieku wczesnoszkolnym będzie potrzebowało np. większej ilości czasu na zabawę i aktywność fizyczną, aby odreagować stres i napięcie związane z nową sytuacją w jakiej się znalazło. 

Bibliografia:

(1) Siegel, T. P. Bryson, “The YES brain. Mózg na TAK!”; Dr Siegel jest twórcą koncepcji “półmiska umysłowego” (Healthy Mind Platter)

The post Mózg na tak, czyli jak dbać o równowagę psychiczną dziecka? appeared first on NATULI - dzieci są ważne.