Depresja u nastolatków – jak wesprzeć dziecko?

Depresja nastolatków – rosnący problem

Występowanie depresji u młodych ludzi jest coraz częstsze. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia depresja jest czwartą przyczyną chorób i niepełnosprawności wśród nastolatków w wieku 15-19 lat i piętnastą w grupie 10-14 lat. Przyczyny depresji u dzieci i młodzieży są zazwyczaj bardzo złożone. Myśląc o adolescencji jak o okresie dużej wrażliwości, kiedy zachodzą równocześnie intensywne przemiany biologiczne, psychologiczne i społeczne, możemy przyjąć, że jest to czas kryzysowy. Zwiększa się wtedy podatność na doświadczanie poczucia chaosu, niezrozumienia tego, co dzieje się w ciele i emocjach, a także wrażenie bycia niezrozumianym przez najbliższych. Jeśli w tym okresie zwiększonej wrażliwości młody człowiek doświadczy zranienia psychicznego, odrzucenia, nadużycia czy bolesnej utraty, mogą rozwinąć się objawy depresji. Również bolesne doświadczenia z przeszłości, np. takie o charakterze straty czy porażki, a także wydarzenia traumatyczne, zwłaszcza przy braku odpowiedniego wsparcia i pomocy w przeżyciu żałoby, mogą przyczynić do tego, że pojawią się objawy depresyjne u młodych ludzi. Niemniej jednak najczęściej niemożliwym jest wskazanie jednej ewidentnej przyczyny zaburzeń depresyjnych, a szukanie na siłę winy w zachowaniach rodziców, nauczycieli, interakcji z rówieśnikami czy działaniach samego dziecka nie tylko nie pomoże w zdrowieniu, ale może negatywnie wpłynąć na kondycję psychiczną nastolatka.

Depresja dziecka to stres dla rodzica

Kiedy nastolatek jest w depresji, rodzice konfrontują się zarówno z uczuciami dziecka, jak i swoimi. Rodziców martwią zarówno zachowania, jak i ogromne wahania nastroju, które pojawiają się u dziecka w depresji. Zwłaszcza w depresji, rodzic ma do czynienia z silnymi chwiejnymi emocjami swojego dziecka – jego smutkiem, lękiem, złością. Objawy depresji to m.in. pesymistyczna wizja przyszłości, niechęć do życia, ciągłe zmęczenie. Prawdopodobnie pogorszą się też wyniki dziecka w szkole i nasilą się problemy z koncentracją. Inne objawy, które mogą budzić niepokój rodzica, to m.in. problemy ze snem, bóle brzucha, autoagresja (samookaleczanie) czy myśli samobójcze. 

Poza zwróceniem się do specjalisty i leczeniem depresji dzięki pomocy psychologicznej i psychiatrycznej, niezwykle ważne to w jaki sposób będziemy wspierać nasze dziecko na co dzień i jak podejdziemy do jego trudności. Jako rodzice,  możemy czuć się przerażeni i wściekli. Bywa, że nie rozumiemy, co się dzieje. Możemy mieć poczucie winy i czuć się tak, jakbyśmy ponieśli porażkę. To wszystko co dzieje się z dzieckiem, zwłaszcza samookaleczanie się i myśli samobójcze mogą budzić nasz lęk. To naturalne i zrozumiałe. Nikt nie jest przygotowany na tak trudne doświadczenie, jakim jest depresja dziecka. Warto o te wszystkie swoje emocje zadbać, zatroszczyć się o siebie i poszukać wsparcia, równocześnie pamiętając o dużej wrażliwości młodego człowieka i jego podatności na zranienie. Być może dobrym rozwiązaniem jest terapia nie tylko dla dziecka, ale też rodzica, tak by radząc sobie z własnymi emocjami związanymi z depresją nastolatka, mógł zrobić miejsce na emocje dziecka i empatię. 

Jak pomóc dziecku w depresji?

Po pierwsze EMPATIA – spróbuj zrozumieć, co czuje dziecko w depresji.

• Młody człowiek w depresji czy w ogóle w kryzysie psychicznym zwykle gubi się w swoich emocjach i przeżyciach. Nie rozumie, co czuje i skąd się biorą jego reakcje. Objawem depresji może być chwiejność emocjonalna o dużo większej intensywności i dynamice niż ma to miejsce w okresie dorastania w ogóle. Dziecko szybko przechodzi od jednej emocji do drugiej (np. od smutku w złość czy nawet w euforię). Zaburzenia depresyjne mogą oznaczać, że dominuje zazwyczaj smutek. Jednak pojawia się także złość i rozdrażnienie, a także lęk, przede wszystkim przed przyszłością (że nie uda się zdobyć wykształcenia, założyć rodziny etc.). Dziecko czuje się gorsze, bezwartościowe, nieważne. Jest bezradne wobec swoich problemów, przytłoczone nimi.
• Dziecko ma ogromne poczucie winy. Chciałoby się czuć inaczej, lepiej, ale nie może, tak jakby jego możliwość odczuwania radości była zablokowana. Wstydzi się tego jak się czuje. Próbuje stłumić swoje emocje, ale czasami daje im upust, bo nie jest w stanie ich już dłużej utrzymać w środku. Wtedy pojawiają się wybuchy płaczu, złości, czasami agresja. Za tym idzie poczucie porażki i zrezygnowania. Młodemu człowiekowi towarzyszy także lęk przed odrzuceniem, wyśmianiem, zlekceważeniem bądź karą.
• Ważne, by rozumieć, że młody człowiek nie robi tego specjalnie, na złość.  Często nie ma nad tym kontroli. Jego przeżycia, emocje i reakcje nie są wymierzone w rodzica. Wynikają z cierpienia psychicznego i prawdopodobnie są dla niego równie (a nieraz bardziej) męczące niż dla rodziców.

Depresja u dzieci i młodzieży – jak postępować?

Oto kilka podpowiedzi i wskazówek co robić, by wesprzeć dziecko w depresji:

• Zainteresowanie się problemami młodego człowieka spowoduje, że poczuje się ważny. To da mu siłę, żeby stawiać czoła problemom. Na pierwszym miejscu zawsze jest rozmowa, dialog. Przede wszystkim warto słuchać. 
• Dobrze jest unikać kazań, pogadanek, wykładów i  dobrych rad. Dziecko potrzebuje, by wczuć się w sytuację i przeżycia dziecka, zrozumieć to, jak ono odbiera swoją sytuację. Warto zamienić pytania konfrontujące „co ci się dzieje?”, „dlaczego tak się zachowujesz?”, „dlaczego taka/taki jesteś?” na pytania otwierające rozmowę „jak mogę ci pomóc?”, „wyjaśnij mi, jak się czujesz?”, „wiem, że jest ci trudno, spróbuj o tym opowiedzieć”, „może wspólnie coś wymyślimy”.
• Wykazujmy zrozumienie. Zrozumienie i empatia leczą, przynoszą ulgę, dziecko nie musi wtedy tłumić emocji,  może je wyrażać.
• Mówmy, dawajmy do zrozumienia, że dziecko jest ważne, że je kochamy i że pomożemy mu zrozumieć jego problemy, które najprawdopodobniej go przerastają.
• Bądźmy wyrozumiali. Dzięki temu dziecko poczuje w rodzicu oparcie i sprzymierzeńca, którego tak bardzo potrzebuje w tych trudnych chwilach.
• Bądźmy cierpliwi, dajmy dziecku czas. Nastolatek może wielokrotnie odmawiać rozmowy, jednak liczy się to, że jesteśmy przy nim i dla niego. Jest szansa, że z czasem otworzy się na nas.
• Nie traktujmy dziecka zbyt pobłażliwie, ale też nie wymagajmy ponad jego aktualne siły. Doceniajmy to, co robi, a w razie potrzeby wspierajmy i pomagajmy.

Jak postępować – tego NIE róbmy dzieciom i młodzieży

• Nie dopytujmy uporczywie dziecka o to, co się z nim dzieje, bo ono samo często tego nie wie i nie potrafi nazwać.
• Nie mówmy, że jego problemy są błahe. Nie wyśmiewajmy, nie bagatelizujmy, nie mówmy, że inni mają gorzej, a jemu nic nie brakuje.
• Nie obrażajmy się, nie karzmy, nie miejmy pretensji, że dziecko czuje się tak a nie inaczej.
• Nie oczekujmy, że dziecko szybko poczuje się lepiej, będzie weselsze i pogodne. Jego smutek i melancholia może trwać przez dłuższy czas, może zmieniać się jego nasilenie, mieć lepsze i gorsze dni. Zdrowienie wymaga czasu.

The post Depresja u nastolatków – jak wesprzeć dziecko? appeared first on NATULI - dzieci są ważne.